اثر مصرف مواد بهبود دهنده خاکی و برگی بر عملکرد دانه و کارآیی مصرف آب آبیاری آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در شرایط تنش کم‌آبی

به منظور ارزیابی اثر تنش‌کم‌آبی بر صفات زراعی و کارآیی مصرف آب آبیاری گیاه آفتابگردان رقم هیبرید سینگل کراس آذرگل، آزمایشی در دو منطقه اصفهان و تهران در بهار سال 1391 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل با سه تکرار شامل 1- تنش کم‌آبی در سه سطح 60، 120 و 180 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (در کرت اصلی) 2- مصرف مواد بهبود دهنده‌ خاک در سطوح شاهد (عدم مصرف)، زئولیت (5/4 تن در هکتار) و پلیمر سوپر جاذب (100 کیلوگرم در هکتار) و 3- محلول‌پاشی مواد بهبود دهنده‌گیاه در سطوح شاهد (عدم مصرف)، سیلیکات کلسیم (400 میلی‌گرم در لیتر) و هگزاکونازول (دو گرم در لیتر) (بصورت فاکتوریل در کرت فرعی) بودند. نتایج نشان داد که تنش کم‌آبی به طور معنی‌داری موجب کاهش عملکرد دانه (45 درصد) و روغن (20 درصد)، عملکرد زیستی (22 درصد)، تعداد دانه در طبق (32 درصد) و وزن هزار دانه (29 درصد) شد. تنش کم آبی در سطح 180 میلی‌متر تبخیر موجب کاهش عملکرد روغن دانه‌ آفتابگردان به میزان 58 درصدشد، درصورتی که مصرف توأم پلیمر سوپر جاذب و سیلیکات کلسیم این کاهش را به 19 درصدتقلیل داد. مصرف توأم هر دو ماده‌زئولیت و هگزاکونازول باعث بیشترین افزایش در کارآیی مصرف آب آبیاری گردید (05/0 کیلوگرم بر متر مکعب). نتایج این آزمایش نشان داد که هرچند هریک از تیمارهای بهبود دهنده‌ به تنهایی به طورمعنی‌داری نسبت به شاهد (عدم مصرف مواد بهبود دهنده) از کاهش کارآیی مصرف آب آبیاری در شرایط تنش شدید جلوگیری کردند، ولی مصرف توأم این مواد در بهبود کارآیی مصرف آب آبیاری برتر بوده و باعث افزایش کارآیی مصرف آب به میزان 25 تا 59 درصد نسبت به شاهد شدند.